In ieder geval sinds Pieter Bruegel (1525-1569) en Hendrick Avercamp (1585-1634) zijn er in de schilderkunst tientallen winterse taferelen, schaatsenrijders en ijspret-kunstwerken tot stand gebracht.
In de 19de eeuw werd die traditie voortgezet door bijvoorbeeld onze Johan Dijkstra (1896-1978) met zijn aquarel Stitswerd en het oude kerkje op de wierde. Uiteraard zijn er dozen vol winterkerstkaarten verkrijgbaar. In 2012 vond er in het Duitse plaatsje Rolandseck een tentoonstelling plaats onder de titel: Lichtgestöber, der Winter im Impressionismus (met catalogus van 192 pagina's).
Maar vandaag wil ik het hebben over de tweeling Anton en Henri Pieck, 125 jaar geleden in 1895 geboren. Anton, die in 1987 overleed, is uiteraard beroemd door zijn ontwerpen voor de Efteling in Kaatsheuvel, begin jaren vijftig, en de vele kalenders, maar ook door al die fraaie sprookjesachtig-winterse ansichtkaarten. In 2017, 30 jaar na zijn overlijden, werd in Hattem het Anton Pieck-museum geopend. Hij heeft daar nooit gewoond, maar leefde zo'n 130 kilometer verderop in Overveen.
Ondanks zijn leeftijd behoorde hij voor mijn gevoel eerder bij de 19de dan bij de 20ste eeuw. Hij maakte veel illustraties bij boeken als Nils Holgersson en Alle verhalen voor 1001 nacht, maar ook bij Charles Dickens’ A Christmas Carol en Vondels Gijsbrecht. Pieck was archivaris van een wereld die aan het verdwijnen was, hij creëerde een nostalgische vlucht uit de eigen tijd in een sfeer van idylle en sprookje, met nauwkeurige miniaturen en ook karikaturen. De winter lijkt mij zijn favoriete seizoen, met stadjes en landschappen, in een wereld vol poffertjes, draaiorgels, Oudhollandse gevels, kerken en mensen. Voor mij is de tekening van de schilder op de nok van een dak in de sneeuw, met een jongetje, dat hem een kop koffie of warme chocola brengt, en hij, Anton zelf, die daar dat stadje zit te tekenen, nog steeds een favoriet. Ik kan helemaal instemmen met een opmerking van kunstcriticus Rutger Pontzen, die hem ooit ‘de schilderende Charles Dickens van de Lage Landen’ heeft genoemd.
Piecks eindeloze serie kerstkaarten en ooit ook een kerstpostzegel, over een wereld vol winterse taferelen-ijspret mag dan in de ogen van velen kitsch of clichématig zijn - een conservatieve escape uit de eigen tijd naar een romantische, oude wereld, net als bij de kabouters van
Rien Poortvliet -, het is een feit, dat hij in de kersttijd nog steeds hofleverancier blijft van kerstkaarten en kalenders.
Hiermee wens ik de lezers een paar feestelijke kerstdagen en alle goeds voor het nieuwe
jaar 2021.
Karel Hupperetz
Comments